İLİŞKİ VE İLİŞKİ KOÇLUĞU NEDİR?
İlişki Koçluğu Nedir? ‘den önce ilişkinin tarifine kısaca bakmak gerekir;
İlişki; ’İki ya da daha fazla kişi veya obje arasında gelişen; duygusal, fiziksel, sosyal ve maddi paylaşımların olduğu; canlı, etkin ve hareketli bir dinamik’ olarak adlandırılabilir. İlişkiler sürekli olarak değişen ve etkileşimli yapıları ile her zaman dinamiktir.
Hayattaki birçok değişim ve gelişim, insanlarda yarattığı etkilerin yanı sıra insanların arasında gelişen bu yapıyı da oldukça yakından ilgilendirir ve etkiler. Kontrol edemediğimiz değişimler söz konusu olduğunda ilişkiler de bundan payını alarak çeşitli konularda olumsuz etkilenmeye başlar.
Peki ilişkiyi olumsuz etkileyen faktörler nelerdir?
Güven duygusu; dürüstlük, bütünlük ve tutarlılık içerir. İlişki içerisinde olan taraflar eğer kendilerini, birbirlerinin yanında rahat ve özgür hissediyorsa güvendedirler.
İlişkilerde güvenin olmamasını sağlayan başlıca sebepler şunlardır;
- İletişim Sorunları;
İlişkilerde yaşanan sorunların kendini ilk gösterdiği alanlardan başlıcası iletişimdir. İki insan arasındaki ilişkiyi oluşturan en önemli şey en başta kurdukları iletişim ve sonrasında aralarında geliştirdikleri duygusal ve fiziksel birçok öğeyi de barındıran iletişim dilleri ve biçimleridir.
Etkili bir iletişim kurabilmek; ilişki içindeki kişilerin birbirini ve kendilerini tanıması, kelimeleri doğru ve etkin kullanabilmesi, empati ve hoşgörü sahibi olması, eleştiriye açık ve önyargısız yaklaşabilme yetisine sahip olması ve sözel dilin yanı sıra beden dilini de iyi kullanabilmesi gibi önemli birçok unsuru içermektedir.
Bu durumda ilişki dinamiğinde yer alan bireylerin; etkili iletişim kurmaması, birçok şeyi etkili iletişim kurarak çözmek yerine karşı tarafın anlamasını beklemesi, duygu ve düşüncelerinde dürüst olmaması, konuşmadan önce düşünmemesi, iyi bir dinleyici olmaması gibi sebeplerle iletişim problemleri yaşaması olasıdır.
İletişim problemlerinin bir diğer sebebi de aslında ilişkinin içinde olan problemlerle ilgili yapıcı olmak yerine yıkıcı ve oldukça olumsuz ifadeler kullanarak suçlayıcı davranmak olabilir.
- Esnek Olamama Sorunu;
İletişim sorunları öncesinde bu durumun kendini ortaya çıkarması için aslında alt sorunların var olması söz konusudur. Kişilerin karşı tarafın beklenti ve isteklerinin tam karşısında durması, kendi beklenti ve isteklerinden hatta belki; kurallarından, şartlarından ve prensiplerinden ödün vermiyor olmasıdır.
Romantik ilişkilerde, arkadaşlık ve aile ilişkilerinde birbirimizle aynı fikirde olmak ve hayata aynı pencereden bakmak zorunda değiliz. Ki, ilişki içinde olduğumuz insana verdiğimiz saygı ve değer doğrultusunda esnek davranmak, ilişkimizi daha sağlıklı bir noktada tutmak için önem arz eder. Ancak, insanlar çoğu zaman kendi çıkarlarını korumaya odaklandıkları için esnek davranmazlar. Esneklik ve çıkar çatışmasının olduğu noktada işbirliği içinde olmak, ilişki içindeki tarafların problemlerini azaltacak bir davranış şekli olmaktadır.
- İlişki İçinde Yardımlaşmama Sorunu;
Yaşam döngüsü içerisinde, her birimizin yetişmesi ve sonuca eriştirmesi gereken birçok konu var. Özellikle günümüzde; ev, iş ve ilişkiler arasında gidip gelmekten insanlar kendilerine özel hobilerine bile vakit ayıramayacak telaş içerisinde sözde tatlı bir koşuşturma içerisindeler.
Yaşamakta olduğumuz ilişki veya ilişkiler içerisinde de yardımlaşmamak; hem ilişki için hem de bireylerin yaşantıları için tehdit edici bir unsur haline gelmektedir.
‘Hayat müşterektir’ kavramından yola çıkarak; bir evlilik ilişkisinde eşlerin her ikisinin de çalıştığı durumda bireyler, ev işleri konusunda yardımlaşmalı ve birbirlerinin yükünü hafifletmelidir.
Kendimizden fedakârlık yaparak karşılıklı çıkar çatışmasına düşmemek, karşı tarafın da insan olduğunu ve bazı konulara yetişemeyeceğinin farkında olarak hareket etmek gerekir.
- Karşılıklı Saygı Sorunu,
İlişkilerin temeli, karşılıklı saygı üzerine inşa edilmelidir.
İlişkilerde saygı duymak ve bu saygıyı ilişki içinde olduğunuz kişi veya kişilere hissettirmek, karşınızdakilerin sınırları olabileceğini kabul etmekle başlar. Ancak, insanlar bir ilişki içerisinde olduklarında; çoğu zaman sınırların ortadan kalktığını ve bir bütün haline dönüştüklerini düşünerek, davranış şekillerini değiştirerek saygısızlaşabilirler. Bu davranışın sağlıklı bir durum olmadığını ve ilişkilerde problemlere sebep olabileceğini göz önünde bulundurmak çok önemlidir.
- Özel Alanlar Yaratma Sorunu,
İlişkiler içerisinde saygı duymadığımız noktada birbirimizin sınırlarına ve hatta özel alanlarına girmekteyiz. Her birimizin özel alanları olması gerekli ve bu özel alanlara da ihtiyacımız vardır.
Özel alanların neler olduğu konusunda uzunca bir liste oluşturulabilir, aslına bakarsanız her birimiz içinde değişken bir yapısı da vardır. Ancak bütün özel alanlar konusunda ortak olan tek şey, aslında herkesin buna ihtiyacı olduğudur.
İlişki içinde olduğunuz kişilerle birbirinize özel alanlar tanımıyorsanız ya da tarafların kendine oluşturduğu özel alanlara müdahale ediyorsanız ve her zaman bir şeyleri birlikte yapmak zorunda hissediyorsanız; özel alan yaratmakla ilgili bir problem yaşıyor olabilirsiniz. Bu da bir ilişki problemi olarak ilerleyen zamanlarda olumsuz sonuçlara sebebiyet verebilir.
- Cinsellik ve Yakınlık Kurma Sorunu,
Romantik ilişkilerde cinsellik ve diğer ilişki çeşitlerinde de yakınlık kurmak ve yakın temas halinde olmak, bu durumu karşılıklı olarak birbirine yansıtmak önemli bir fonksiyon olarak karşımıza çıkmaktadır. Yakınlık kurmanın anlamı herkes için farklı olabilir. Bu konu ile ilgili olarak; aile veya arkadaşlık ilişkisi içinde olduğunuz kişilerle benzer şekillerde yakınlık kurma hissine sahip olmanız, aynı şeylerden hoşlanılmasa bile tarafların neye ihtiyacı olduğunu anlayarak buna uygun davranması, ilişkileri daha sağlıklı bir hale taşıyacaktır.
- Güven Eksikliği Sorunu,
İlişkilerde güven, olmazsa olmaz olarak görülen parametrelerden biridir. İlişkilere başladığımızda güvenmek için karşımızdaki insanları tanımamız ve tanıma sürecinin verdiği bilgilerle kişiye dair belli başlı tahminlerimizin oluşması için bir süre gereklidir. Eğer ilişki ilerlediğinde güven aşamasında sıkıntı siz konusu ise göz önünde bulundurulması gereken iki unsur vardır:
- İnsanlara güvenmekte zorluk mu yaşıyorsunuz?..
- Yoksa karşınızdaki insan size güven verme konusunda zorluk mu yaşıyor?..
Aslına bakarsanız, bu durum söz konusu olduğunda, her iki durum içinde tarafların her ikisini de ilgilendiren bir yada birden fazla problem mevcut demektir.
Size, sizinle ilgili güveni olmadığı halde; güveniyor gibi görünen bir kişi de ilişkiyi kötü etkileyebilir. Karşı tarafa hak ettiği güven ortamını sağlamıyor ve her an tetikte olmasını sağlıyor olmanız da olumsuz bir durumdur. Güvenle ilgili konular, taraflar arasında bir uzlaşmaya varılarak ya da bir destek alınarak çözüme götürülmesi gereken ciddi bir konudur.
- Tarafların Kişisel Sorunları,
İlişki sorunları yalnızca ilişkinin içerisinde oluşmaz. Bireylerin kendi özel hayatından da kaynaklanan kişisel sorunları olabilir. Kişisel sorunların yarattığı bireysel zorlanmalar sebebiyle bu sorunlar ilişki içerisinde de problemlere sebebiyet verebilir. Eğer, ilişkiyi ciddi boyutta etkileyen bir durum söz konusu ise ilişkileriniz içerisinde yakın çevrenizden destek destek alabileceğiniz gibi uzman desteği almak da sağlıklı bir ilişki kurabilmek için önem taşımaktadır.
- Problemi Reddetme Sorunu,
Aslına bakarsanız yukarıda sıralanan bütün sorunlar ilişki içerisinde değerlendirildiğinde kendi içlerinde çeşitlendirilebilir. Ancak, en büyük problemlerden bir tanesi, yaşanan tüm sorunlara rağmen bunları kabul etmemek ve reddetmektir. Problem olduğunu kabul edilmediği takdirde bu konuda çalışmak ve düzeltmek için uğraşmak da söz konusu olmayacaktır. Yani sorundan kaçarak, sorunu çözemeyiz!..
İlişki Koçu Nedir?
Osmanlı zamanında birçok kasabada, bilge insanlar vardı. İnsanlar bir sorunla karşılaştıklarında en yakın akrabaları yerine, onlara danışırlardı. O kimseler, genelde kasabanın hekimi veya hocası olan ve sır deposu olarak görülen kimselerdi. Onlar, kendisinden yardım isteyen aileleri ve içinde yaşadıkları toplumu bir arada tutan, gerektiğinde ise zor kararlar almalarına yardımcı olan insanlardı. Saç ve sakallarının beyazlamış olması, onların yoğun yaşam tecrübelerinin, bir ömre birkaç yaşam sığdırmalarının ve bilgeliklerinin bir işareti gibiydi.
Günümüzde ise o bilge insanların boşluğu çok daha bilimsel ve profesyonel metotlarla profesyonel ilişki koçları tarafından doldurulmaktadır.
Yukarıda da yer verdiğim şekilde her ilişkinin kendine ait farklı bir dinamiği vardır. Bu dinamik bir veya birden fazla farklı dinamikler barındırabilir. Tüm sorunların giderilmesinin başında ise; karşılıklı sağlıklı bir iletişim ön plana çıkmaktadır. Doğru iletişim kurabilmek her ilişkinin temelinde yatan önem verilmesi gereken bir davranıştır. İletişimin olumlu veya olumsuz olması da tüm yaşantımızı etkiler.
Tam da bu noktada bize yardımcı olabilecek, ilişkimiz içinde bize yol arkadaşlığı yapabilecek kişilere ihtiyaç duyarız. Bu kişiler; ailemiz, arkadaşlarımız hatta partnerimiz bile olabilir. Ancak en sağlıklısı ve en doğrusu sizi hiç tanımayan ve size ilişkiniz ile ilgili; en objektif, en doğal, en anlaşılabilir şekilde destek verecek kişi olan ilişki koçudur. İlişki koçluğu çalışmalarını; ilişkilerini geliştirmek isteyen çiftelere, ilişkileri içerisinde bazı sorunları çözmek isteyen çiftlere, iş ve aile hayatında iletişimini daha etkin bir duruma getirmek isteyen bireyler için uygun görülmektedir.
İlişki koçluğu çalışmalarıyla; ilişkilerin kalitesi artar, kişiler farklı sorunlarla etkin baş etme yollarını fark ederler. Bu doğrultuda, ilişki dinamiklerinin oluşturulması; daha huzurlu bir ortama sahip olabilmek, daha iyi iletişim kurabilmek için kullanılan bir yöntemdir.
Sokrates; “Kendini tanı, o zaman başkalarını ve evreni de tanıyacaksın!..” derken, insanın kendini tanıma yolunda çıkacağı yolculuğun, kendi mikro kozmosundan başlayarak, evrenin büyük sırlarının saklı olduğu makro kozmosa doğru genişleyeceğine işaret etmiştir. Bir kişinin kişisel gelişim alnında kendisini geliştirmesi sonucunda ilişkisi ve her alanda iletişimi de daha iyi olacaktır. Çünkü iyi bir ilişkinin en önemli yanı kişinin kendisini tanımasıdır. Böylece, hayata kattığı anlam farklılaşır. Bu durumda da karşısındaki kişinin hayata bakış açısını daha rahat anlayabilir. Hayatında dengede olmayan alanları düzenleyebilir.
İlişkimizde yaşadığımız sorunlar bir kısırdöngü haline geldiyse ve farklı kişilerle tekrar eden bir şekilde aynı sorunlar yaşanıyorsa, ilişki koçluğu yardımı ile bunların hepsi çözülebilir. Biz mutlu olursak hem ilişkimiz hem de partnerimiz mutlu olur.
Çatışma ve tartışmaların çoğu zaman çiftlerin o güvenli alanlarında ilişkilerini güçlendirici bir etkisi vardır. Bunlar “çorbanın tuzu ve biberi” olarak adlandırılsa da, bazen sadece tuz ve biberden çorba yapıldığı da görülmektedir. İlişki koçu, tıpkı usta bir şef gibi; çorbanın tuz, biber ve diğer baharat ayarlarının yapılıp kusursuz kıvama gelmesinde etik kurallar dahilinde devreye giren ve güven duyulan kişidir.